Aktywność społeczna i obywatelska stanowią ważny aspekt życia osób, grup i większych zbiorowości. Bez nich nie może rozwijać się społeczeństwo obywatelskie w nowoczesnym państwie demokratycznym. Oddolność, współpraca, zaufanie, solidarność i dobro wspólne to niektóre z wartości kształtujących samoorganizujące się społeczności lokalne. Można wskazać wiele przejawów tej aktywności, np. działalność organizacji pozarządowych, udział w konsultacjach publicznych, ruch samopomocowy, filantropia, a także wolontariat.

Przedmiotem zainteresowania niniejszego opracowania jest ostatnia z wymienionych form angażowania się obywateli w życie społeczne. Dokument powstał w ramach projektu „Kuźnia Ekspertów - wsparcie III sektora Warmii i Mazur” realizowanego przez Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych (ESWIP) we współpracy z Samorządem Województwa Warmińsko-Mazurskiego, przy wsparciu finansowym z programu Aktywni Obywatele - Fundusz Krajowy finansowanym przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.

Projekt realizowany jest w okresie od 1 kwietnia 2021 r. do 30 września 2023 r. Jego cel stanowi systemowe wsparcie organizacji społecznych i ruchów obywatelskich w województwie warmińsko-mazurskim poprzez:

1. Edukację i profesjonalizację III sektora (utworzenie Inkubatorów NGO świadczących usługi animacyjne, doradcze, szkoleniowe i konsultacje specjalistyczne, Kuźnię ekspertów - organizację cykli szkoleniowych kształtujących przyszłych lokalnych liderów i animatorów NGO);
2. Partycypację obywatelską III sektora poprzez zwiększenie udziału w konsultowaniu, opiniowaniu
   i współtworzeniu polityk publicznych;
3. Sieciowanie, integrację i promocję działań NGO i grup nieformalnych.

Jednym z zaplanowanych w projekcie „Kuźnia Ekspertów” działań było opracowanie opinii/ekspertyz dotyczących zagadnień istotnych dla funkcjonowania sektora pozarządowego w województwie warmińsko-mazurskim. Na pewnym etapie realizacji projektu, w dużej mierze pod wpływem Pełnomocnik Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi, doszliśmy do przekonania, że jednym z tych tematów, które wymagają dokładniejszego zbadania oraz wypracowania wniosków i rekomendacji, jest wolontariat widziany z perspektywy organizacji pozarządowych oraz lokalnych samorządów.

Prezentowany dokument stanowi ekspertyzę, którą wypracowaliśmy w toku badań i analiz przeprowadzonych z udziałem grup roboczych. Zawiera diagnozę stanu rozwoju wolontariatu w gminach i powiatach na obszarze województwa warmińsko-mazurskiego, a także wnioski i rekomendacje skierowane do władz samorządowych i kadry kierowniczej jednostek organizacyjnych. Jednym z kluczowych, przekrojowych zagadnień poruszonych w ekspertyzie jest współpraca gmin i powiatów z podmiotami sektora obywatelskiego w zakresie wdrażania wolontariatu. Albowiem sposób realizacji polityk publicznych na szczeblu samorządów lokalnych w przedmiotowym obszarze ma istotny wpływ na funkcjonowanie organizacji pozarządowych.